Rukomija, Sveti Nikola, Kostolac

Mesto Rukomiju pominje srpski knez Lazar krajem XlV veka , u povelji izdatoj manastiru Ravanici, kada je izgleda i podignut. Naziv vodi poreklo od grčke reči „gerokomija“, što znači starački dom, mesto gde se zbrinjavaju stari. U hramu je grob prepodobnog Martirija Sinaita. Turci hram spaljuju do temelja 1813.god. Nova crkva je podignuta 1825.godine. Živopis je novijeg datuma , a živopisao je jeromonah Naum Andrić.

Zaova, Sabor Svetog arhangela Mihaila, Toponica kod Požarevca

Ovaj kraj , šume , proplanci i potoci u okolini nose naziv po manastiru Zaove. Nalazi se na svega 5km jugoistočno od Požarevca , između Morave i Mlave. Nastao je negde sredinom XlVveka. Turci su manastir do temelja porušili u XVl veku , a obnovljen je vek kasnije. Crkva manastira Zaove je „ponovo ozidana“ sa dozvolom i pomoći Karađorđa Petrovića , koji joj je darovao „zemlju za oranje , njive , livade i goru“ , kako beleži Joakim Vujić. Nakon sloma Prvog srpskog ustanka manastir je ponovo u ruševinama. Obnovljen je uz pomoć kneza Miloša.

Gornjak, Vavedenje Presvete Bogorodice, Krepoljani kod Petrovca na Mlavi

Ova svetinja se nalazi kod tzv. Braničevskog Ždrela , u klisuri Mlave , podignuta 1379.god. kao zadužbina kneza Lazara ali i prepodobnog Grigorija Sinaite. Prepodobni Grigorije je bežeći od turske najezde našao utočište u Srbiji. Knez Lazar je izdao osnivačku povelju 1378.god. U steni iznad manastira nalazi se i crkvica Svetog Nikole isposnica u kojoj se podvizavao i Sveti Grigorije Sinait. Rušen je od Turaka više puta , u I Sv. ratu pokraden od Bugara (sve vrednije crkvene i druge predmete , čak i dva zvona) a u II Sv. ratu spaljen od Nemaca i odnete sve dragocenosti , sa osnivačkom poveljom kneza Lazara. Iguman Gornjački Mardarije Zdravković odveden je u konc. logor , u Nemačku , gde je i umro 1942.god.

Zanimljivo je da je manastir Gornjak često pohodio i znameniti srpski pesnik i slikar Đura Jakšić i u njemu su i nastale pesme- „Put u Gornjak“ i „Noć u Gornjaku“.

Vitovnica, Uspenije Presvete Bogorodice, Melnica kod Petrovca na Mlavi

U narodu poznat i kao Viteonica, ovaj manastir podignut je u doba kralja Milutina, a u turskim defterima se pominje 1537.godine. U Inventaru od 1864.god. se spominje da je „crkva patosana belim mermerom, ukrašena iznutra , kao i spolja sa zapadne strane živopisana“. Na manastirskom imanju je sredinom XlX veka podignuta osnovna škola sa internatom , koju je izdržavao manastir. I ranije, ali i tokom Prvog sv. rata manastir je stradao, a temeljno obnovljen 1956.godine. Kao zanimljivost otkrivena je u zidu ugrađena ploča sa Jermenskim natpisom, iz 1218.god.

Koporin, Prenos moštiju Svetog arhiđakona Stefana, Velika Plana

Manastir je zadužbina srpskog despota Stefana Lazarevića, podignut početkom XV veka, svakako posle 1402.god. jer je pored predstave Stefana kao ktitora, tu i titula despota. Tu titulu je dobio posle bitke kod Angore, za viteške zasluge. Najezdom Turaka ni ovaj manastir nije bio pošteđen ni pohara ni rušenja, a zanavlja se 1880.god. Najveću obnovu doživljava nakon II sv. rata, kada u nju dolazi sa delom sestrinstva iz manastira Ćelija, igumanija Sara (Đuketić). U naosu hrama pronađen je 1977.god. grob sa znamenitim ostacima, za koji se pretpostavlja da je grob despota Stefana Lazarevića.

Sveti Jovan Glavosek, Sveti Jovan Preteča, Zabrega kod Paraćina

U uzanom pojasu ravnice, duž leve obale Crnice, u Petruškoj oblasti smešteno je, među meštanima nazvano Sveti Jovan Glavosek manastirište. Osnovan je u doba kneza Lazara, a u turskim defterima (popisne knjige -pr.aut) je ubeležen 1583.god. Jednobroda građevina sa pripratom, od zidanog kamena i tesane sige. Fragmenti živopisa čuvaju se u Zavičajnoj muzejskoj zbirci, u Paraćinu. Nedaleko od manastira je Čokićevo brdo sa ostacima starog grada i „Jerininim kamenom“ na vrhu. Na istom brdu je i pećina u kojoj su se podvizavali monasi, pustinožitelji ovog i drugih manastira.

Sveta Petka, Paraskeva, između Trnjana i Stalaća kod Ćuprije

O prošlosti ove svetinje se malo zna. Tokom vremena je bila i parohijska crkva i manastir. Više puta od Turaka stradala , a najviše od turskih hordi 1876.god. Obnovljena je 1881.godine , oblika trikonhosa , sa najstarijim delom hrama , oltarskom apsidom , polukružnim prostorom nadsvođenim polukupolom. Crkva je posvećena Prepodobnoj Paraskevi i u njoj se sestrinstvo manastira brine o hendikepiranoj i napuštenoj deci.